Konijnen in de herfst

01/01/2024 10:04:59

Hoewel konijnen van oorsprong uit Spanje en Portugal komen, zijn het dieren die zich goed kunnen aanpassen aan verschillende weersomstandigheden. Dat komt omdat de temperatuur onder de grond, waar ze in burchten leven, vrij constant is. Onze huisdierkonijnen leven over het algemeen boven de grond, in een hok of in huis. Het kan dus zijn dat de per seizoen bepaalde maatregelen moet nemen om te zorgen dat ze de seizoenen goed doorkomen.

Voldoende aandacht

In de herfst worden de dagen weer korter en de temperaturen lager. In Nederland valt er in de herfst ook altijd veel regen. Voor buitenkonijnen kan het zijn dat dit de periode wordt dat ze minder aandacht krijgen van het baasje. Konijnen horen altijd een maatje te hebben, maar zeker in de herfst en winter is het belangrijk dat ze een soortgenootje hebben. Zorg er dus voor dat jouw konijnen in koppels of groepen leven, zodat ze toch voldoende aandacht krijgen van elkaar.

Een maatje is voor konijnen ontzettend belangrijk, maar ook aandacht van de baasjes is belangrijk. Het geeft niet als dat in de herfst en winter wat minder vaak is, maar je ontkomt niet aan een aantal controle momenten per dag. Konijnen zijn prooidieren. Ze laten pas zien dat er iets mis is, als ze echt goed ziek zijn. Als baasje wil je de eerste tekenen dat er iets mis is natuurlijk niet missen. Hoe eerder je kan ingrijpen, hoe groter de kans is dat jouw konijn het overleefd. Ga dus minimaal 2x per dag bij jouw konijnen kijken en neem daar even rustig de tijd voor. Is het donker, neem dan een goede zaklamp mee of zorg dat er verlichting is bij het konijnenhok. Let goed op de conditie, het gedrag, wondjes, het achterwerk, de keutels en hoe goed ze eten. Als het goed is weet jij als baasje wat normaal is voor jouw konijnen. Is er iets anders dan anders, al is het maar een gevoel: “hij was net iets later bij de voerbak” of “hij hupt anders dan normaal”. Laat het niet zitten, dan is het meestal te laat. Maak een afspraak bij de dierenarts zodra je (kleine) signalen ziet dat er iets mis is. De kans is groot dat je dan mooi op tijd bij de dierenarts staat en er nog genoeg te doen is om te voorkomen dat jouw konijn ernstig ziek wordt.

Het verblijf

In de herfst is het weer altijd net wat wilder, natter en winderiger dan de rest van het jaar. Controleer op tijd of het konijnenverblijf hier tegen kan. Kan het niet onder water komen te staan? Kan het regenwater goed weg? Zit alles stevig vast? Kunnen er geen bladeren van giftige planten in de ren waaien? Zitten de konijnen wel droog in het nachthok? Van welke kant komt de wind meestal, en staat het hok dan wel in de goede richting?

Voor konijnen met zere hakjes is de herfst een vervelende tijd, de grond is bijna altijd vochtig wat voor extra problemen kan zorgen. Besteed voor die konijnen dus extra aandacht aan de juiste ondergrond in het verblijf. Meer informatie over zere hakjes lees je in dit artikel.

Zorg er voor dat jouw konijnen tijdens alle weersomstandigheden een geschikte plek hebben om te leven. Zorg dat ze bij barre weersomstandigheden genoeg plekken hebben om veilig weg te kruipen.

Binnen of buiten?

Sommige konijnenbaasjes laten hun konijnen overdag buiten bij goed weer, en bij kouder en slechter weer binnen. Het is voor konijnen die bezig zijn een wintervacht aan te maken echter beter om geleidelijk aan aan de dalende temperaturen te wennen. In het najaar schommelen de temperaturen best wel, overdag kan het nog heerlijk weer zijn, maar in de nacht en op bewolkte dagen al behoorlijk koud. Dit is niet erg voor buitenkonijnen, zij zorgen zelf voor de juiste winterjas. Maar wissel jij jouw konijnen elke keer van binnen naar buiten, dan heeft dat wel invloed op de aanmaak van de wintervacht. Al het wisselen zorgt er voor dat ze geen goede wintervacht aanmaken. Maak dus op tijd de keuze of je van jouw konijnen binnen- of buitenkonijnen wil maken, en wissel dan niet meer. Het wisselen van binnen naar buiten kan (luchtweg)infecties veroorzaken, ook wanneer het maar een paar graden scheelt.

Rond half september, net voor de herfst dus eigenlijk, is de limiet om te beslissen of jouw konijnen binnen of buiten komen te leven die winter. Later beslissen kan niet, omdat binnenkonijnen dan geen wintervacht aangemaakt hebben. Wij weten dat de adviezen hier iets over verschillen, omdat het eind september en in oktober ook nog prachtig weer kan zijn, soms ook zelfs 25 graden overdag. Maar in de nachten zakt de temperatuur dan toch echt al onder de 10 graden. De temperatuurverschillen worden dan echt te groot om nog van binnen naar buiten te wisselen en hebben grote invloed op de weerstand van konijnen.

Van buiten naar binnen halen kan wel en is soms nodig, maar zorg er dan wel voor dat de overgang niet te groot is. Laat jouw konijnen dan in een onverwarmde slaapkamer of bijkeuken wonen, en niet gelijk in de woonkamer. Als je konijnen van binnen naar buiten wil verhuizen kan dat voor half september of na half mei pas weer. Tenzij het een ziek konijn betreft met ondertemperatuur, dan is het natuurlijk wel goed om dit konijn naar een verwarmde binnenruimte te halen, om het weer op temperatuur te krijgen. Afhankelijk van hoe lang het herstel duurt, is het dan alleen soms niet meer mogelijk om ze die winter nog naar buiten te doen.

Vooral plotselinge temperatuurwisselingen zijn niet goed. Wissel bij voorkeur alleen van lokatie als een temperatuurverschil 5 graden of minder is. Als het binnen 20 graden is, en buiten op een warme dag 30 graden, kun je beter niet wisselen van locatie. Wacht dan even tot het de volgende ochtend wat koeler is buiten, en verhuis je binnenkonijn dan naar buiten toe. Vanaf dat moment kan hij/zij dan gewoon buiten blijven wonen.

Konijnen kunnen geen jas of trui aantrekken of uittrekken, zoals wij mensen doen als het ergens kouder of warmer is. Het veroorzaakt een dip in de weerstand als je konijnen blootstelt aan plotselinge temperatuurwisselingen. Dat kun je dus beter voorkomen. Het normale verloop van de temperatuur op een dag, dus dat het 's nachts afkoelt en overdag opwarmt, en het verschil van temperatuur in de verschillende seizoenen, dat gaat veel geleidelijker aan en daar kunnen konijnen wel gewoon tegen.

Konijnen zijn in het voorjaar en najaar vaak extra kwetsbaar voor ziektes

In het voorjaar en najaar merken we dat er meer konijnenbaasjes vragen hebben over gezondheidsproblemen die met een verminderde weerstand opspelen. Voorbeelden hiervan zijn traanoogjes, snotneusjes, niezen en E Cuniculi.

De oorzaak is de temperatuur in combinatie met de verhaarperiode.In het voorjaar en najaar wisselt buiten de temperatuur best flink, zo kan het de ene dag 25 graden zijn in de middag, maar in de nacht nog maar 10 graden. Hoewel het niet plotseling gaat, die temperatuurverschillen, merk je als konijnenbaasje vaak toch dat de weerstand deze tijd van het jaar wat minder goed is. Als ze dan ook nog een weerstand dipje hebben omdat ze aan het verharen zijn, zijn ze extra gevoelig voor gezondheidsproblemen. Het advies is dit niet te onderschatten. Konijnen krijgen niet zomaar een verkoudheid die vanzelf weer over gaat, zoals wij mensen. Bij niezen en snot, dus wel echt naar de dierenarts gaan. Laat je het sluimeren, word het chronisch en dat wil je voorkomen.

Wees ook alert op tekenen van E Cuniculi. Bij twijfel raden we aan om toch alvast te behandelen. Soms zie je een tijdje alleen kleine signalen, voor het echt zichtbaar fout gaat. Hoe eerder je start met behandelen, hoe groter de kans op genezing. Meer informatie over EC lees je hier: https://www.bunnybunch.nl/informatie/Encephalotozoon-cuniculi-EC-Konijn

Luchtwegproblemen

Mensen krijgen vaker een verkoudheid of griepje in de herfst en winter. Bij konijnen komen luchtwegproblemen ook vaker voor in de koudere maanden. Bij konijnen is het meer een optelsom van omgevingsfactoren dan dat het een virus is. Konijnen kunnen geen mensengriep krijgen, maar ook bij konijnen komen luchtwegproblemen vaker voor in de herfst en winter.

Er zijn verschillende factoren die bij konijnen invloed hebben op het ontstaan van luchtwegproblemen. Een minder goede weerstand door temperatuurschommelingen en flinke verharing bijvoorbeeld. Maar ook stress door verhuizen naar een nieuw verblijf, stress van een koppeling, te veel dieren in een te kleine ruimte, tocht, verkeerde (stoffige) bodembedekking, slechte hygiëne en te weinig ventilatie. Maar ook bacteriële infecties, een object dat vast zit in de neus (een hooi-spriet bijvoorbeeld) of gebitsproblemen kunnen snotneuzen veroorzaken.

Als een konijn luchtwegproblemen heeft kun je dat zien aan niezen, snot in de neus, natte voorpootjes van het afvegen van het snot, stoppen met eten, zwaarder ademen, dieper of juist minder diep ademen. Een luchtwegprobleem is voor konijnen extra vervelend omdat konijnen normaal gezien alleen door hun neus ademhalen. Als een konijn door de mond moet ademhalen, is er iets ernstig mis en heeft het konijn het verschrikkelijk benauwd.

Behandeling van luchtwegproblemen gaat via de dierenarts en de behandelmethode is afhankelijk van wat de oorzaak precies is. Hoe eerder je bij de dierenarts bent hoe effectiever de behandeling is. Laat het niet sluimeren omdat je denkt dat het vanzelf over gaat, bij konijnen wordt het dan juist vaak chronisch. Ook bij milde klachten zoals af en toe een nat neusje, is het echt aan te raden om al naar de dierenarts te gaan.

Tocht en temperatuurschommelingen

Tocht op zich is niet iets waar een konijn ziek van wordt. Mensen ook niet trouwens. Plotselinge temperatuurwisselingen kunnen er wel voor zorgen dat ze vatbaarder worden, dat heeft namelijk veel invloed op het afweersysteem. En tocht kan plotselinge temperatuurwisselingen veroorzaken.

Als het konijnenlijfje opeens snel afkoelt (wat wel kan gebeuren door tocht), veranderd er wel wat in het lichaam, het bloed in het lichaam wordt naar de vitale plaatsen gestuurd om die te beschermen, met als gevolg dat de "puntjes" (zoals de neus) minder bloed krijgen en daarbij minder afweerstoffen hebben, wat ze wel weer vatbaarder maakt voor bijvoorbeeld luchtweginfecties. Ook verbrand een konijn meer energie bij kou, bijvoorbeeld ademhalen kost dan meer moeite, omdat er koude lucht ingeademd moet worden, moet het lichaam harder werken om zichzelf op temperatuur te houden.

Verharen

Verharen kan flink wat energie vragen van een konijn. Konijnen hebben twee periodes waarin ze flink verharen, en nog twee tussentijdse periodes waarin de vacht wat bijgewerkt word. In de herfst is er een flinke verhaarperiode, de overgang van de zomervacht naar de wintervacht. Je ziet aan het eind van de zomer het verharingsproces beginnen. Eerst laat de zomervacht los en daaronder begint de groei van de wintervacht. Maar binnenin het konijnenlijfje gebeurt er nog veel meer. Hieronder leggen wij uit wat er precies gebeurt tijdens de verharing en waar je als konijnenbaasjes rekening mee moet houden.

Huiskonijnen volgen het natuurlijke ritme minder goed, omdat er veel minder verschil zit in de lengte van dagen (kunstlicht) en temperatuur. Met als gevolg dat huiskonijnen vaak het hele jaar door verharen. Buitenkonijnen volgen echter nog wel de seizoenen wat betreft het aanmaken van de winter- en zomervacht.

Als de dagen korter worden, dat is dus al na de langste dag in juni, begint de hypofyse met het aanmaken van hormonen om de verharing te starten. Het opstarten van het verharen is niet afhankelijk van de temperatuur op dat moment. Verharen kost veel energie voor een konijn. Het is dus ook niet gek dat konijnen in deze periode erg vatbaar zijn voor kwaaltjes. Een goede weerstand zorgt er voor dat de verharing zonder problemen verloopt.

Weerstand

Maar wat is weerstand nou eigenlijk? De weerstand van een konijn bestaat uit een mentaal en fysiek gedeelte. Zowel lichamelijk als geestelijk moet alles dus op orde zijn, willen jouw konijnen goed door de verhaarperiode heen komen.

Je kunt jouw konijnen ondersteunen tijdens de verhaarperiode door gezonde, vitaminerijke voeding te geven. Dit kun je doen met een supplement. Voor konijnen is de keuze in vitaminesupplementen echter beperkt, en bevatten deze vaak veel vitamine C omdat ze tevens voor cavia's geschikt zijn. Dat is de reden dat er vaker wordt gekozen voor het bijvoeren van vers groenvoer en gedroogde kruiden. Dit kun je het hele jaar doen, maar in de verhaarperiode kun je kiezen voor soorten die specifiek de weerstand verhogen en een gunstig effect hebben op de huid.

Konijnen met een verminderde weerstand kunnen op een gegeven moment niet meer alle virussen die het lichaam binnendringen afweren. Witte bloedcellen zorgen er voor dat virussen onschadelijk gemaakt worden en worden afgevoerd uit het lichaam. Ook maken zij anti-lichamen aan die tegen virussen kunnen vechten. Om te zorgen dat jouw konijnen voldoende witte bloedlichaampjes aanmaken is het aan te raden om kruiden bij te voeren zoals echinacea, rozenbottel, brandnetel en paardenbloem. Deze kruiden ondersteunen de aanmaak van de witte bloedlichaampjes.

Daarnaast kun je er ook voor kiezen om te zorgen dat het konijn voldoende omega vetzuren binnen krijgt. Deze vetzuren zouden zorgen voor een gezonde huid en de spijsvertering ondersteunen. Deze supplementen kun je kopen in de vorm van lijnzaad of tarwekiemolie. Wees wel voorzichtig met het bijvoeren, geef het met mate en controleer of de konijnen er goed tegen kunnen.

Tot slot is de geestelijke gezondheid ook belangrijk voor een goede weerstand. Zorg dus voor een prettig, veilig verblijf, voldoende ruimte en verrijking om verveling tegen te gaan, een maatje om mee samen te wonen en probeer stress zo veel mogelijk te voorkomen.

Verstopping

Om verstoppingen te voorkomen, kun je er voor kiezen om een middel te gebruiken zoals prozyme of vers ananassap. Gebruik dit echter niet als er al verstopping is. Het werkt alleen preventief. Als je het geeft en er is al verstopping kan het de klachten juist verergeren. In geval van een verstopping moet je een dierenarts raadplegen. Meer informatie over verstopping lees je in dit artikel: Gas en verstopping bij konijnen

Zorg ook zeker voor ruim voldoende drinkwater in de verhaar periodes. Konijnen drinken als ze hun wintervacht aan het aanmaken zijn meer dan gemiddeld. Ook helpt voldoende drinken verstopping voorkomen. Ververs het water vaker en controleer een aantal keer per dag of er nog voldoende drinkwater is. Een gezond konijn drinkt wel 50 tot 150 mililiter per dag, per kilo lichaamsgewicht.

Heeft jouw konijn regelmatig verstopping is het aan te raden met een konijnkundige dierenarts te achterhalen wat de oorzaak hiervan is. Een gezond konijn hoort namelijk geen verstopping te krijgen als hij/zij wat haren binnen krijgt. Een slechte darmflora, gebitsproblemen, verkeerde voeding of parasieten kunnen er voor zorgen dat verstopping regelmatig terugkomt. Wat ook kan helpen om konijnen die gevoelig zijn voor verstopping de verharing goed door te krijgen, is om ze regelmatig te borstelen in de verhaarperiode. Meer informatie over vachtverzorging lees je in dit artikel: Vachtverzorging, een konijn kammen.

Konijnen van binnen naar buiten laten, en andersom

Sommige konijnenbaasjes laten hun konijnen overdag buiten bij goed weer, en bij kouder en slechter weer binnen. Dit raden wij echter niet aan, het is beter om temperatuurschommelingen te voorkomen.

Het is voor konijnen die bezig zijn een wintervacht aan te maken echter beter om geleidelijk aan aan de dalende temperaturen te wennen. In het najaar schommelen de temperaturen best wel, overdag kan het nog heerlijk weer zijn, maar in de nacht en op bewolkte dagen al behoorlijk fris. Dit is niet erg voor buitenkonijnen, zij zorgen zelf voor de juiste winterjas en maken de schommelingen geleidelijk aan mee.

Al het wisselen van binnen naar buiten en andersom zorgt er voor dat ze geen goede wintervacht aanmaken. Ook zorgen temperatuurschommelingen voor weerstanddipjes, en kost het extra energie voor het konijn om zich aan de plotselinge temperatuurschommelingen aan te passen. Maak dus op tijd de keuze of je van jouw konijnen binnen- of buitenkonijnen wil maken, en wissel dan niet meer. Het wisselen van binnen naar buiten kan konijnen extra vatbaar maken voor (luchtweg)infecties, ook wanneer het maar een paar graden scheelt.

Stress

Stress vermindert de weerstand van je konijn omdat het stresshormoon cortisol de aanmaak van witte bloedlichaampjes remt. En die zijn nou juist nodig om infecties te overwinnen. Langdurige stress is dus erg slecht voor de weerstand van jouw konijnen. Zorg er voor dat jouw konijnen zich prettig voelen met hun soortgenootje, voldoende ruimte hebben, een verblijf hebben waarin ze veilig zijn van roofdieren en voldoende verstopplekken hebben. Zorg er ook voor dat de konijnen een natuurlijk leefritme kunnen volgen. Konijnen zijn schemerdieren die vooral in de ochtend en avond actief zijn. Zorg er voor dat ze de nodige rust overdag ook kunnen pakken.

Te lang doorlopen met klachten

Konijnen zijn prooidieren. Als je aan een konijn ziet dat het ziek is, dan is het ook echt ernstig. Zodra je ziet dat jouw konijn zich anders gedraagt dan anders, hoe klein dat verschil in gedrag ook is, is dat al reden om een afspraak te maken bij de dierenarts.